معرفی و دانلود کتاب از زبان‌ شناسی به ادبیات – جلد دوم:‌ شعر | کورش صفوی | انتشارات سوره مهر

فهرست مطالب کتاب

حال عکس این عملکرد را در نظر بگیرید؛ یعنی وقتی نویسنده‌ای به دنبال استفاده از تخیل در کلامش باشد، او برای دست یازیدن به این هدف، کمتر به محور همنشینی توجه دارد و بیشتر به دنبال آن است تا نشانه‌ای را به جای نشانه دیگری انتخاب کند و از توضیح بکاهد.

کتاب از زبان‌ شناسی به ادبیات – جلد دوم:‌ شعر را انتشارات سوره مهر به چاپ رسانده است.

درباره‌ی مجموعه‌ی از زبان‌ شناسی به ادبیات

تا قرن نوزدهم، زبان شناسی عموماً به بررسی تاریخی زبان محدود می‌شد و بیشتر به سیر تکاملی واژگان و یا صرفاً به دستور زبان می‌پرداخت. اما در اواخر این قرن، فردینان دو سوسور با زبان به‌ گونه‌ای دیگر مواجه شد. او زبان را نظامی از نشانه‌ها یا اصطلاحاً نظامی نشانه‌شناختی می‌دانست که عناصرش در رابطه‌ی متقابل با یکدیگر هستند. از سوی دیگر اعتقاد داشت، زبان پدیده‌ای اجتماعی و برساخته‌ی جامعه است. با همین ذهنیت بود که سوسور مکتبی جدید را پایه گذاشت که بعدتر به نام ساختارگرایی معروف شد. این مکتب که تا سال‌ها علوم انسانی غرب را تحت تأثیر خود قرار داده بود، معتقد بود همه‌ی پدیده‌ها معنادار هستند و اساس ساختار ذهن انسان، زبان است. به تعبیر دیگر، زبان مقدم بر اندیشه است و همه‌چیز با زبان شکل می‌گیرد و با آن معنا می‌یابد. یا خیلی ساده‌تر، شناخت ساختارهای زبانی به معنای شناخت دیگر ساختارهای جهان است. ساختارگرایی سوسور بعدتر توسط منتقدانی همچون یاکوبسن به حوزه‌ی مطالعات ادبی هم کشیده و نقش مهم آن در آفرینش‌های ادبی توضیح داده شد. از دهه‌ی 1920 و با الهام از همین علم، تلاش‌ها برای درک ساختار زبان‌های ادبی آغاز شد.

به این ترتیب، توجه بیشتر به «انتخاب» توجه به «ترکیب» را کاهش می‌دهد و توجه به «ترکیب» از عملکرد «انتخاب» می‌کاهد؛ و این دقیقاً همان «تراز»ی است که حاصل می‌آید. بنابراین، اگر این تراز را به یک ترازو تشبیه کنیم و کفه‌های آن را محورهای همنشینی و جانشینی در نظر گیریم، هر کفه که پایین رود، کفه دیگر بالا خواهد آمد؛ یعنی هرچه توجه به عملکرد محور همنشینی بیشتر شود، توجه به عملکرد محور جانشینی کمتر می‌شود و برعکس.

پژوهشگران زبان و ادبیات فارسی و همین‌طور زبان‌شناسان، دانشجویان و علاقه‌مندان به این رشته می‌توانند از مطالعه‌ی اثر حاضر بهره ببرند.

در بخشی از کتاب از زبان‌ شناسی به ادبیات – جلد دوم:‌ شعر می‌خوانیم

کورش صفوی در کتاب از زبان‌ شناسی به ادبیات – جلد دوم:‌ شعر، از زبان‌شناسی پیشگام ساختارگرا و ساخت‌گرای روسی آغاز می‌کند و به‌مرور به سمت پساساختگرایی و ساختارشکنی می‌رود. سوسور در مطالعات زبان‌شناختی‌اش چند موضوع مهم را مطرح کرده بود که همچنان جزو بنیادهای این رشته محسوب می‌شوند؛ ازجمله نشانه‌های زبانی (دال و مدلول)، روابط هم‌نشینی و جانشینی، و نگرش‌های هم‌زمانی و درزمانی. صفوی در بخش ابتدایی کتابش این مفاهیم را، که برای درک تحلیل‌های آتی مورد نیاز هستند، توضیح می‌دهد. پس‌ازآن به سراغ ابزارهای آفرینش ادبی می‌رود که مهم‌ترین آن‌ها گریز از قواعد زبان خودکار یا اصطلاحاً قاعده‌کاهی است. نویسنده بخش دیگر کتابش را به سنت فن شعر اختصاص می‌دهد و در ضمن آن تکنیک‌هایی همچون انواع مجاز، تشبیه، کنایه، استعاره، ایهام، مراعات‌النظیر، التفات، اغراق یا تضاد را تعریف و تشریح می‌کند. کورش صفوی از «بدیع شعر» به‌عنوان شگردهایی زبانی نام می‌برد که با دست بردن در صورت بیرونی زبان، متن را به شعر تبدیل می‌کنند. او در بخش پایانی هم دسته‌بندی جدیدی برای صناعات ادبی دخیل در شعر پیشنهاد می‌دهد.