معرفی و دانلود کتاب امنیت، قلمرو، جمعیت: درس‌گفتارهای کولژ دوفرانس 1978 – 1977 | میشل فوکو

ما در عصر حکومت‌مندی‌ای زندگی می‌کنیم که در سده‌ی هجدهم کشف شد. حکومت‌مندسازی دولت پدیده‌ای بسیار پیچیده است، زیرا اگر مسائل حکومت‌مندی و تکنیک‌های حکم‌رانی واقعاً به تنها مسئله‌ی سیاسی و تنها فضای واقعی نبرد و رقابت سیاسی بدل شده‌اند، حکومت‌مندسازی دولت اما آن چیزی بوده که به دولت مجال بقا داده است و بعید نیست که اگر دولت همین بماند که امروز هست، دلیل آن دقیقاً همین حکومت‌مندی‌ای باشد که هم‌زمان نسبت به دولت، بیرونی و هم درونی است، زیرا تاکتیک‌های حکم‌رانی هستند که مجال می‌دهند تا به صورت مستمر مشخص کنیم چه چیزی باید در قلمرو دولت قرار گیرد، چه چیزی عمومی و چه چیزی خصوصی است، چه چیزی در یَدِ توانایی دولت هست و چه چیزی نیست و مسائلی از این‌دست. پس، به عبارت دیگر، بقا و حدود دولت باید بر مبنای تاکتیک‌های عام حکومت‌مندی فهم شوند.

میشل فوکو به‌عنوان یکی از تأثیرگذارترین اندیشمندان دهه‌های پایانی قرن بیستم شناخته می‌شود که بخش بزرگی از فعالیت‌های فکری او به مطالعه‌ی نظام‌های اندیشه و تاریخ و تبارشناسی آن معطوف شده است. او که به مدت بیش از یک دهه در کلژ دو فرانس تدریس می‌کرد در کلاس‌های خود تلاش کرد این مفهوم را با پیش‌فرض جامعه و قدرت تشریح کند و آن را در حوزه‌های متنوع و گوناگونی از جمله فرهنگ، اقتصاد، سیاست و مبارزات مدنی به‌ کار بگیرد. درس‌گفتارهای فوکو در کلژ دو فرانس که از استقبال چشمگیری نیز برخوردار بود پس از مدتی به کانون گردهمایی علاقه‌مندان به فلسفه و نظام‌های اندیشه تبدیل شد؛ تا آن‌جا که افراد بسیاری خارج از فرانسه نیز به این کلاس‌ها می‌آمدند.

از نظر میشل فوکو حکمرانی شکلی از قدرت است که دامنه‌ای بسیار وسیع‌تر از حوزه‌ی محدود و خاصِ سیاست دارد؛ بنابراین حوزه‌هایی چون جامعه، جمعیت، مدنیت و امنیت تنها منحصر به سیاست نبوده و از منبعی بزرگ‌تر در جامعه‌ی عمومی کسب می‌شود؛ این اندیشمند نام حوزه‌ی بزرگ‌تر را که برای آن هویت نیز قائل می‌شود بیوپولیتیک یا زیست‌سیاست (Biopolitics) می‌گذارد. این شکل از تفکر درباره‌ی حکمرانی ریشه در یونان دارد، اما مسیحیت آن را به سیاست محدود ساخت و از آن به بعد بود که حاکمیت‌مندی معنای اصلی خود را از دست داد.

اومانیست‌ها، دانشمندان علوم اجتماعی و فعّالان سیاسی باید دیدگاه‌های فوکو را که در این کتاب جمع‌آوری شده به‌عنوان یک دیدگاه جامع در نظر بگیرند. (نقد و بررسی کتاب نیویورک تایمز)

فوکو ذهنی هوشیار و حساس دارد که می‌تواند سؤالات جدیدی بپرسد… [او] کیفیتی دراماتیک به حرکت فرهنگ می‌بخشد. (نقد کتاب نیویورک)

و شاید به صورتی یکسره کلی، خام و بنابراین نادقیق، بتوانیم صور اصلی، اقتصادهای اصلی قدرت، را چنین تلخیص کنیم: اولاً، دولت عدل که در قالب نوعی قلمرومندی فئودالی زاده شد و به شکلی گسترده متناظر است با جامعه‌ای با قوانین عرفی و مکتوب با برهمکنش عظیم تعهدات و دادخواهی‌ها؛ ثانیاً، دولت مدیریتی که متناظر است با جامعه‌ی مقررات و انضباط‌ها؛ و در نهایت دولت حکومت‌مند که دیگر ضرورتاً توسط قلمرومندی، یعنی برحسب فضای اشغال‌شده، تعریف نمی‌شود بلکه از طریق یک توده تعریف می‌شود: توده‌ی جمعیت، اندازه‌اش، چگالی‌اش و بی‌شک قلمرویی که پوشش می‌دهد، ولی به نحوی فقط یکی از عناصر تشکل‌دهنده‌ی آن است. این دولت حکومت‌مند که ذاتاً بر روی جمعیت عمل می‌کند و دانش اقتصادی را به مثابه‌ی ابزار به کار می‌بندد متناظر خواهد بود با جامعه‌ای که توسط آپاراتوس‌های امنیت کنترل می‌شود.