پرداختن به موضوع هوش کار کمی نیست. جاستین گرگ، نویسنده و محقق علوم، به نظر میرسد با تکیه بر ترکیبی از علوم شناختی، فلسفه و مطالعات رفتاری برای این چالش آماده باشد. علم در اینجا میتواند شگفت آور باشد… آموزنده و آموزنده است. تاملبرانگیز. (Booklist)
نشر «سنگ» که انتشار کتابهای فلسفی، داستانی و روانشناسی را محور فعالیتهای خود قرار داده، کتابهای فلسفی خود را ذیل مجموعهای به نام «فلسفه برای زندگی امروز» منتشر میکند. عموم کتابهایی که در این مجموعه منتشر شدهاند، آثاری با موضوع فلسفهی کاربردی را شامل میشوند. از پرفروشترین عناوین این مجموعه میتوان به کتابهای «ایکیگای: دلخوشیهای کوچک زندگی» نوشتهی یوکاری میتسوهاشی، «انسان در جستوجوی معنا» اثری از ویکتور فرانکل و «هنر زندگی آسوده» نوشتهی شونمیو ماسهیو اشاره کرد.
جوایز و افتخارات کتاب اگر نیچه نهنگ شاخدار بود
- بهترین کتاب نشریهی تایم
- بهترین کتاب سال BOOKRIOT
- پرفروشترین کتاب سانفرانسیسکو کرونیکل
- بهترین کتاب علمی سال به انتخاب Next Big Book Club
- و …
نکوداشتهای کتاب اگر نیچه نهنگ شاخدار بود
-
کتاب اگر نیچه نهنگ شاخدار بود نوشتهی جاستین گرگ برای علاقهمندان به فلسفه، بهویژه فلسفهی کاربردی، اثری درخور مطالعه است.
با جاستین گرگ بیشتر آشنا شویم
اگر حتی کمی با زندگینامهی نیچه آشنایی داشته باشید، بهخوبی آگاه هستید که او زندگی سخت و عجیبوغریبی را از سر گذرانده بود. از نظر نیچه حیوانات مختلف همهی عمرشان را به سرگردانی میگذرانند، بیآنکه ایدهای داشته باشند که چه میکنند یا دلیل کارهاشان چیست. علاوه بر اینها، نیچه بر این باور استوار بود که حیوانات از هوش کافی برای تجربه کردن الم و لذت با همان شدتی که انسانها آن را تجربه میکنند، بیبهرهاند. نیچه در جایی دیگر چنین مینویسد: «به گاوها نگاه کنید که از کنارتان رد میشوند و میچرند: آنها نمیدانند منظور از دیروز یا امروز چیست، جستوخیز میکنند، میخورند، لم میدهند، نشخوار میکنند، باز جستوخیز میکنند. بنابراین هر روز از صبح تا شب دربند لحظه و خوشی و ناخوشیاش هستند و برای همین دچار پریشانی و بیحوصلگی نمیشوند. دیدن این منظره برای انسان سخت است، چون او با اینکه فکر میکند به واسطهی انسان بودن از حیوانات بهتر است، نمیتواند به خوشبختیشان حسادت نکند.»
از چشماندازی که ما داریم، شاهد اتفاقی ناگوار و البته معمول هستیم. مار دمنده که کشندهترین مار آفریقایی است، ساق پای پسربچهای را تازه گاز گرفته است. اگر درمان نشود، احتمال مرگش بسیار زیاد است. خوشبختانه، بزرگسالی سر میرسد که ساقههایی از گیاه بزرگی به نام اِنسِت یا موز کاذب با برگهای پهن به شکل برگهای درخت خرما در دست دارد. وقتی ساقه را دو نیم میکند، شیرهای از آن خارج میشود که با آن سریع روی زخم جای گزش را تمیز میکند. این گیاه به اندازهی پادزهرهای امروزی مؤثر نیست، اما خواص ضددرد و ضدعفونیکننده دارد. (و امروز هنوز مردم محلی کنیا برای درمان مارگزیدگی از آن استفاده میکنند.)
جاستین گرگ در کتاب اگر نیچه نهنگ شاخدار بود با ذکر مواردی از زندگی نیچه به خوبی نشان میدهد که ژرفاندیشی زیاد از حد چگونه میتواند به معنای واقعی کلمه مغز را تباه کند. همانطور که نیچه اگرچه فردی اندیشمند و بسیار جذاب به نظر میرسید، اما در زندگی شخصیاش بینهایت آشفتهحال بود. جاستین گرگ در کتاب نامبرده تلاش میکند تا در نهایت به این سؤال پاسخ گوید: «آیا هوش و ذکاوت سرشار نیچه به ضررش تمام شد؟» پرسشی که در دل عنوان کتاب هم نهفته است. به عبارت دقیقتر، اگر نیچه بهجای آن که حیوان ناطق باشد، نهنگ شاخدار میبود (نهنگ شاخدار، پستاندار دریایی محبوب نویسنده است!) چه رخ میداد؟ پاسخ واضح و مبرهن است. هیچگاه ممکن نبود یک نهنگ شاخدار دچار بحران وجودی شود و همهی زندگیاش تحت تأثیر این موضوع قرار بگیرد. نویسندهی کتاب چنین اظهار میدارد که اگر تنها یک درس باشد که بتوانیم آن را از زندگی رنجآور نیچه بیاموزیم، این امر است که فکر کردن زیاد به مسائل مختلف لزوماً به خیر و رستگاری منجر نمیشود. او این موضوع را به کار میبندد تا کلید آشنایی با برداشتهای درست و غلط در مورد تفکر انسان و حیوان را در اختیار خوانندگان بیشمار خود قرار دهد.
فریدریش ویلهلم نیچه (Friedrich Nietzsche)، فیلسوف نامدار آلمانی، در کتاب خود، «مراقبههای نابهنگام» دربارهی حیوانات چنین مینویسد: «کورکورانه و دیوانهوار، بدون هیچ هدف دیگری به زندگی میچسبند… با همهی امیال منحرف ابلهان.» جاستین گرگ (Justin Gregg) در کتاب خود با عنوان اگر نیچه نهنگ شاخدار بود (If Nietzsche Were a Narwhal) رابطهی نیچه با حیوانات را دستمایهی پژوهشی جالب قرار داده و از طریق آن پرسشی مهمتر را مطرح میکند: هوش بشر دقیقاً چه فایدهای برای او دارد؟ گرگ تلاش میکند تا در کتابی که مقابل شماست، به این سؤال پاسخ بگوید.
آیا نیچه خوشحالتر بود -و آیا در کل جهان جای بهتری بود- اگر او بهعنوان یک فیلسوف به گونهی دیگری غیر از انسان به دنیا میآمد؟ جاستین گرگ به طور قانعکنندهای استدلال میکند که پاسخ این سؤال مثبت است. و نهتنها برای نیچه، بلکه برای همه ما چنین است. (مجلهی Undark)
-
جاستین گرگ در کتاب اگر نیچه نهنگ شاخدار بود طی یک پژوهش فلسفی به مخاطبان خود نشان میدهد که هوش حیوانات تا چه اندازه میتواند آشکارکنندهی حماقت بشر باشد. او در کتاب نامبرده بر دیدگاهها و زندگینامهی فیلسوف بزرگی چون فریدریش نیچه و همچنین رفتارشناسی حیوانات متمرکز شده است و به مخاطبان خود میآموزد که حیوانهای مختلف چگونه میتوانند در مسائل مهم زندگی، از جمله مرگ، اصول اخلاقی، خشونت و راستگویی مطالبی را به انسان بیاموزند. بد نیست اشاره کنیم کتاب مذکور بهترین کتاب نشریهی تایم لقب گرفته است.
دربارهی کتاب اگر نیچه نهنگ شاخدار بود
کتابی به موقع و تاملبرانگیز که شما را وادار میکند با دیدگاهی جدید به انسانها، حیوانات و آیندهی سیارهی ما نگاه کنید. (bookpage)
-
درک [گرگ] از شناخت انسان و حیوان بینشی واقعی را دربارهی نحوهی فکر کردن ما، چرایی تکامل مغزمان و آنچه ممکن است در آینده راجع به آن انجام دهیم، ارائه میدهد. (Financial Times)
-
جاستین گرگ زیستشناس و نویسندهی کانادایی است. آنچه بیش از هر چیزی نام او را بر سر زبانها انداخته، مطالعاتی است که اغلب آنها در حوزهی رفتار حیوانات شکل گرفتهاند. جاستین گرگ همچنین به دلیل فعالیتهایش در زمینهی ارتباطات علمی شناختهشده است. او کتابهای متعددی نوشته که اغلب آنها با استقبال مواجه شدهاند. از میان این کتابها میتوان به کتاب اگر نیچه یک نهنگ شاخدار بود و «آیا دلفینها واقعاً باهوش هستند؟ (Are Dolphins Really Smart)» اشاره کرد. گرگ علاوه بر نوشته هایش، تحقیقاتی در زمینه شناخت، ارتباط و رفتار اجتماعی دلفینها نیز انجام داده است.
در بخشی از کتاب اگر نیچه نهنگ شاخدار بود میخوانیم
مقدمه
پرسشگرها: ماجرای کلاه، شرطبندیها و ماتحت خروس
صادق بودن: قدرت و ضعف دروغگویی
مرگآگاهی: ایراد آگاهی از آینده
بار گناهان گذشتهمان: معضل اصول اخلاقی انسان
راز زنبور شاد: وقت آن رسیده که از خط قرمزها حرف بزنیم
دوراندیشی سطحی: سطحینگری ما در پیشبینی آینده
انحصارگرایی انسان: آیا ما برنده میشویم؟
کلام آخر: چرا باید حلزونها را نجات دهیم؟