معرفی کتاب سرکوب ماورا: آیا علم همیشه بر جادو پیروز میشود؟
کودکان بزرگتر و بزرگسالان تمایل دارند تا اشیای ملموس و اشیای خیالی از پیش دیدهشده را پایدارتر تلقی کنند. این مسئله با یافتههای ما دربارۀ افزایش سن و کاهش باورهای ماورایی شفاهی مطابقت دارد. شرکتکنندگان تمام ردههای سنی اشیای تخیلی را ناپایدار میدانستند. افزونبراین در آزمایش دوم و سوم بزرگسالان اشیای تخیلی را بسیار ناپایدارتر از اشیای خیالی از پیش دیدهشده در نظر میگرفتند، اما کودکان اینگونه نبودند.
اگر تلقینهای جادویی بر اساس قوانین علم روانشناسی هستند، بنابراین قواعد سیاسی و فریب تبلیغات هم، که ترفندهایی بر اساس همین علم هستند، میتوانند ریشۀ جادویی داشته باشند. سابوتسکی به ما کمک میکند تا رابطهی بین علم و جادو و دین و جادو را بهتر درک کنیم و نشان میدهد که پیشرفت ذهنی بخاطر پیشرفت در دو جریان واقعیت است؛ هم واقعیت عادی که حوزۀ عقل و علم است و هم واقعیت جادویی که حوزۀ جادو و دین است
این دنیای وهمآلود کودکانه درواقع جلوهای از تاریخ بشریت است. انسان تا مدتهای زیادی بر این باور بود که طبیعت، جهان پیرامون و اجرام آسمانی علاوه بر زنده بودن، به انسان آگاهی دارند و بر درخواستهایش نظارت میکنند. رفته رفته جادو شکل گرفت و اسطورهها به رابط بین انسان و کائنات بدل شدند. اما حالا با گذشتن زمانهای بسیار، علم جای جادو و اسطوره را گرفته و ما زندگی در آرامش را مدیون آن هستیم. اما هزینۀ این آرامش، نبود ارتباط میان انسان و طبیعت است؛ علم مرگ را پایان جهان میداند و حیات بعد از مرگ را کنار میگذارد. در مقایسه با علم، مذهب آیندۀ روشنتری را برای جهان پس از مرگ نمایش داده است.
پیشگفتار
1: واقعیت جادویی
رابطۀ علت و معلولی ماورایی: ذهن بر ماده و ذهن بر ذهن
افکار، باورها، رفتار و ساختارهای دیگر ماورایی
دانش جادو و جادوی دانش
دین و جادو: باورهای ماورایی متعارف و نامتعارف
مرحلۀ مشکلساز
فرضیهها و پیشبینیها
2: کودک و جادو
رفتارهای ماورایی کودکان: باور یا کژفهمی؟
هنگامیکه جادو با علم روبهرو میشود: آیا کودکان میتوانند هر دو را باور کنند؟
3: باورهای ماورایی شفاهی و تجارب روزانۀ کودکان
جادو بهمنزلۀ تجربهای نامعمول
باور در بوتۀ آزمایش گذاشته میشود: ارزیابی میزان نفوذ باورهای ماورایی
4: تفکر ماورایی و گسترش درک کودکان
آیا جادو نقش دارد؟
موضوع پژوهش: تفکر ماورایی و خلاقیت
5: آنسوی کودکی
جادویی در کار نیست: واکنش بزرگسالان به رویدادهای فیزیکی دور از عقل
گسترۀ رویدادهای ماورایی: طیفی از شواهد انسانشناسی، روانشناسی و آسیبشناسی روانی
مواجه شدن با باورهای ماورایی: نقش ضرر و زیان
6: تفکر ماورایی و فرهنگ
سخنرانیهای علمی و عملکردهای ماورایی: باورهایی که میان منگنه قرار گرفتهاند
باورهای علمی: چقدر ریشه دواندهاند؟
پلی ماورایی بر فراز اقیانوس اطلس: از مکزیک تا بریتانیا
استفاده و سوءاستفاده از باورهای ماورایی
7: جادو و رفتارهای اکتشافی
عجیب اما جالب: کنجکاوی نسبت به ماوراءالطبیعه
قیاس پدیدههای ماورایی و پدیدههای فیزیکی دور از عقل: ترجیح اولی بر دومی
8: تفکر ماورایی و خیالپردازی
آیا اشیای ذهنی نیز دائمی هستند؟
عینی یا ساختگی: قلمروهای واقعیت خیالی
آیا اشارات ماورایی میتوانند خیالات را تغییر دهند؟ جادوی ذهن بر ذهن
تبدیل شدن خرگوش به ماهی: تجربۀ جادوی ذهن بر ذهن
نفرین کردن آینده: جادو و سرنوشت شخصی
9: جادو و ارتباطات بشری
تلقین ماورایی و عادی: آیا همخانوادهاند؟
سازوکار تأثیرگذاری ماورایی: مشارکت
پژوهشی در باب جادوی ارتباطی
جادوی امروزی: جادوی ارتباطات و روشهای متقاعدسازی غیرمستقیم
10: باورهای ماورایی و مکانیسم دفاع روانی
دانش و مذهب در برابر جادو همپیمان میشوند
لحظهای هست و لحظۀ بعد نیست: دفاع شناختی در برابر مداخلۀ ماورایی
کابوس دیدن: تأثیر ماورایی و دفاع عاطفی
11: تفکر ماورایی و ذهن
واقعیت دوگانه: ساختار ذهن
کاربردهای واقعیت ماورایی
واقعیت عادی: قلمروی علم
واقعیت ماورایی: قلمروی جادو و مذهب
دستهبندی موجودیت: وظیفهای ذهنی
جداسازی واقعیت عادی و ماورایی از دیدگاه رشد ذهنی
دستهبندی موجودیت و تحقیقات توسعهای
12: خلاصۀ تفکرات و باورهای ماورایی در سراسر عمر
کودکی: سحرگاه ماورا
بزرگسالی: جادو در رأس قدرت و جادو در تبعید
خاتمۀ کتاب: شیرجه زدن در آرمانشهر
دنیای بدون جادو
دنیایی که از جادو بهرهمند است
نگاه به آینده
یادداشتها
منبع: https://www.ketabrah.ir/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%B3%D8%B1%DA%A9%D9%88%D8%A8-%D9%85%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%A7/book/68436
یوجین سابوتسکی در کتاب سرکوب ماورا برای ما از «تفکر جادویی» میگوید. او از ما میخواهد ذهنمان را صرفاً به جهان مادی و علم مدرن محدود نکنیم؛ چرا که تفکر ماوراییِ دوران کودکی، در کنار استفاده از مزایای باورهای عقلانی، در دوران بزرگسالی نیز میتواند کمککننده باشد.
دربارۀ کتاب سرکوب ماورا
تفکر و باور ماورایی توأم با باورهای دینی در زندگی انسان امروزی نقشی مهم مانند کاهش اضطراب، ایجاد خلاقیت و معنابخشی به زندگی ایفا میکنند. آنها متمم رشد تفکر منطقی و علمی هستند و عناوین تحقیقات روانشناسی را تسهیل میکنند.
به گمان سابوتسکی شفا پیدا کردن که از کنشهای جادویی مذهبی در طول تاریخ بود، با استفاده از تلقین شکل میگرفت. با پیشرفت علم بسیاری از کنشهای جادوگری کنار گذاشته شد اما تلقین جزو روشهای اثرگذار درمان باقی ماند. این ایده برای نویسنده یک کنجکاوی بود تا وارد پژوهش و طراحی آزمایش شود که بتواند ارتباطی بین روشهای درمانی فعلی و جادو در گذشته برقرار کند.
نمیتوانیم فرض را بر این بگذاریم که بزرگسالان هیچ درکی از پایداری اشیای تخیلی ندارند. درواقع به احتمال زیاد آنها اشیای تخیلی را از اساس ناپایدار میدانند. اما مرز میان حوزههای خیالپردازانه و حوزۀ مادی واقعیت ماورایی در ذهن کودکان مبهم است. اما بزرگسالان میدانند که در قلمروی تخیلات اشیا از محدودیتهای مادی مانند ثبات و پایداری و علت و معلول فیزیکی رها هستند.
نتایج نشان میدهند که علت و معلول ماورایی معنای متفاوتی برای کودکان و بزرگسالان دارد. کودکان صرفاً علت و معلول ماورایی را به اشیای تخیلی نسبت نمیدهند، بلکه عقیده دارند جادو میتواند به یک اندازه بر اشیای ملموس، اشیای خیالی از پیش دیدهشده و شرایط خیلی اثر بگذارد، اما بزرگسالان چنین نظری ندارند. آنها قبول نمیکنند که جادو بر اشیای ملموس یا اشیای خیالی از پیش دیدهشده اثر بگذارد، اما شاید بر اشیای تخیلی و منافع شخصی آنها تأثیر داشته باشد.
در ادامۀ کتاب و فصل 11 دستۀ اول را در زمرۀ واقعیت عادی و دستۀ دوم را در گروه واقعیت ماورایی طبقهبندی خواهیم کرد. وقتی بپذیریم که بزرگسالان جادوی ذهن بر ذهن را دربارۀ رویدادهایی با منافع شخصی میپذیرند، شاید بتوانیم توضیح بدهیم که مذهب و تمرینات ماورایی چگونه در جوامع غربی دوام یافتهاند…