گوش سپردن به این کتاب برای همهی کسانی که به خواندن سفرنامه و بهویژه سفرنامههای دوران قاجار علاقهمندند، بسیار لذتبخش است.
علی اکبر شیروانی را بیشتر بشناسیم
سفرنامهها یکی از جذابترین انواع ادبی هستند که میتوانند شما را به جایی بسیار دورتر و مکانهایی که هرگز در آنجا حضور نداشتهاید ببرند. از جمله زیباترین سفرنامههایی که اروپای دوران قاجار را بهخوبی بهتصویر میکشد، کتاب صوتی آسمان لندن زیاده میبارد است که روایتهای متنوعی را از زبان مردم متمول ایران در آن دوران بیان میکند. در این کتاب که به کوشش علی اکبر شیروانی نوشته شده است، داستان مردمانی را میخوانید که پس از توسعهی حملونقل در زمان قاجار، سفرهایی را به لندن، ترکیه، هند، فرانسه، روسیه و دیگر کشورهای اروپایی آغاز کردند. اکثر افرادی که تجربهی سفر آنها را در این کتاب میخوانید، از طبقهی اشرافی بودند. نکتهی جالبی که در این اثر با آن روبهرو میشوید، شیوهی مواجهه این افراد با تکنولوژی، وسایل و یا موقعیتهایی است که پیش از آن در ایران ندیدهاند.
از بس شهر بزرگی و پرجمعیتی است، ابداً ممکن نیست بدون بلد، شخصی قدمی بردارد و حرکت نماید. این مهمانخانه خیلی ارزان است. روزی سیزده قران کرایهی یک اتاق میگیرند. بدون خوراکی. صاحب مهمانخانه، بچهای هشت ساله که لباس قشنگی داشت همراه من نمود و من غافل از اینکه اینجاها آب هم مفت نمیدهند. وقت غذا، پسره رو هم غذا میدادم. آنچه میخوردم به او هم میدادم. بعد که معلوم شد، روزی چهار شیلینگ که یازده قران ایران است، حق آن بچه است که همراه شخص، بلد راه میشود و این یک ادارهی بزرگیست و کمپانی مخصوص است.
فراوانی سفرنامه در هیچ دورهای از تاریخ ایران مطابق دورهی قاجار نیست. در دورهی قاجار به واسطهی وجود قطار و اتومبیل مسافرتهای مردم به بلاد دیگر رونق یافت. از سوی دیگر دوره قاجار با دوره اول استعمار غرب همزمان بود. در این دوران روایتگری مسافران شرق از غرب هم افزایش پیدا کرد. سفرهای قاجاری به شهرهای دور اولین تصور ما از شهرهای خارجی را به وجود آورد و این تصورات تا به امروز دستخوش چندان تغییری نشدهاند. شنیدن نام پاریس، لندن، یا هند هنوز هم چیزهایی را به خاطرمان میآورد که در دوره قاجار به ذهن ایرانیان میآمد. به همین صورت و با همین روایتها شهرهایمان را شناختیم و به مقایسه خودمان با دیگر نقاط جهان پرداختیم.
علی اکبر شیروانی تلاش کرده است که با زبانی گیرا، ساده و البته با حفظ اصالت روایتها و لحن بیان آنها، تجربهی مردم صد سال گذشته را با اروپای آن زمان و شهر لندن بیان کند. با گوش سپردن به این کتاب به سفر دور و درازی خواهید رفت که اتفاقات آن پیش از حضور شما در این جهان رخ داده است. بنابراین خودتان را به شنیدن خرده روایتهای مردم قاجاریه مهمان کنید و غرق در لذت شوید.
دربارهی مجموعه کتاب تماشای شهر
بچهها همگی نمره دارند که اگر خطایی بشود، کمپانی مسئول است و هشت ساعت این پسره همراه است. بیشتر از این حق ندارد. چنانچه کسی بیش از این قرار معین بخواهد، باید اجرت علی حده بدهد. در لندن به فقر روزی پنج تومان میشود زندگی نمود. رفتم اکسپوزیسیون. صنایع سیصد سال قبل را دیدم. با صنایع حالیه گذاشته بودند. مثلا دیگ عرقکشی قبل مثل دیگ عرقکشی ملا یعقوب یهود ایرانی است و دیگ حالیه که سه هزار بطری آبیران است با اسبابی که متعلق به آن بود گذاشته بودند.