در زمان مرگ فرانکل در سال 1977 کتاب انسان در جستجوی معنا بیش از 10 میلیون نسخه به 24 زبان دنیا فروخته بود. بسیاری از خوانندگان آمریکایی این کتاب را بهعنوان یکی از تأثیرگذارترین کتابهایی که مطالعه کردهاند معرفی میکنند. نسخهی چاپی کتاب انسان در جستجوی معنا را انتشارات آتیسا با ترجمهی سعید اختریزاده منتشر کرده و نسخهی صوتی این کتاب با صدای ایمان رئیسی و توسط گروه فرهنگی رومانو تهیه شده است.
جوایز و افتخارات کتاب انسان در جستجوی معنا
- حضور در فهرستِ کتابهایی که زندگیتان را دگرگون خواهند کرد
- یکی از ده کتاب تأثیرگذار در آمریکا. (Library of Congress)
- فروش بیش از ده میلیون نسخه به بیش از 24 زبان
- از پرفروشترین آثار روانشناختی در ایران
نکوداشتهای کتاب انسان در جستجوی معنا
- یک کار جاودانه. (نیویورک تایمز)
- بزرگداشت امید و امیدواری در مقابله با سوگ و فقدان. (Barnes & Noble)
- گوهری از روایت دراماتیک که مقدمهای قانعکننده برای مهمترین جنبش روانشناختی روزگار ما ارائه میکند. (گوردون الپورت)
- نمونهای فوقالعاده قدرتمند و تکاندهنده از کاری که تفکر اگزیستانسیالیستی میتواند در زندگی واقعی انجام دهد. (سارا بلکول)
کتاب صوتی انسان در جستجوی معنا برای چه کسانی مناسب است؟
اگر بیمار از معنای زندگیاش بپرسد چه میتوان گفت؟
ما نمیتوانیم از رنج اجتناب کنیم، اما میتوانیم انتخاب کنیم که چگونه با آن کنار بیاییم، در آن معنا پیدا کنیم و با هدفی جدید به جلو برویم. نظریهی فرانکل در برابر نظریهی فروید قرار دارد. برای فروید انگیزهی اصلی انسان در زندگی کسب لذت است اما فرانکل در کتاب صوتی انسان در جستجوی معنا نشان میدهد که انگیزهی اصلی ما لذت نیست بلکه کشف و پیگیری چیزی است که از نظر ما میتواند معنادار باشد.
علیرغم از دست دادن خانواده، نوشتهها و همهی حیثیت انسانی در زندان نازیها، فرانکل تاحدامکان به «زندگی» ادامه داد. کتاب صوتی انسان در جستجوی معنا مثالی واقعی از تأثیر معنادرمانی است. بهداشت روانی (psychohygiene) از اصطلاحاتی است که توسط ویکتور فرانکل ایجاد شده است. او برای توضیح روشهای پیشگیری از بیماریهای روانی به فعالیتهایی اشاره میکند که از طریق آنها فرد میتواند در شرایط سخت نیز سلامت روان خود را حفظ کند.
اگرچه کتاب انسان در جستجوی معنا از استقبال و موفقیت جهانی برخوردار است، اما انتقادهای نیز نسبت به شیوهی نگاه فرانکل به جهان مطرح شده است. عمده ایرادی که منتقدینی چون لارنس لانگر و کاپلان مطرح میکنند؛ تصویری است که فرانکل از کشته شدگان هولوکاست ترسیم میکند. از نظر آنها توجه بیشازاندازه به معنادرمانی باعث میشود فکر کنیم کسانی که در آشویتس کشته شدند به اندازهی کافی میل به زندگی نداشتهاند. از نظر این منتقدین جنبهی مثبتاندیشی موجود در آثار فرانکل عنصر شانس را در هیاهوی اتفاقهای متفاوتی که در زندگی میافتد نادیده میگیرد.
بدون شک هیچ روانشناسی نمیتواند پاسخی کلی برای این پرسش داشته باشد. زیرا معنای زندگی مدام در حال تغییر بوده و از فردی به فرد دیگر متفاوت است. ازاینرو موضوع با اهمیت این است که معنای زندگی شکلی عام ندارد؛ بلکه هر فرد باید معنا و هدف زندگی خود را در لحظههای گوناگون پیدا کند. این سوال کلی مانند این است که از قهرمان شطرنج بپرسی که در بازی بهترین حرکت مهرهها چیست؟ روشن است که عالیترین حرکت بدون در نظر گرفتن شخصیت حریف و جدا از موقعیتی معین در بازی معنا و وجود خارجی ندارد. در مورد وجود آدمی نیز جریان اینگونه است؛ هیچ معنای انتزاعی وجود ندارد که انسان عمری را صرف پیدا کردنش کند؛ بلکه هرکدام از ما وظیفه و رسالتی خاص در زندگی داریم که باید به آن تحقق ببخشیم. یعنی همان تکلیف مجرد و ملموسی که بر عهدهی ماست و فرد دیگری نمیتواند این وظیفه و رسالت را برایش انجام دهد. درواقع زندگی برگشتپذیر نیست. مسئولیت او بیمانند و ویژهی وجود او است و فرصت ایجاد شده برای او بیهمتا است.
از نظر فرانکل ما باید به سؤالاتی که زندگی از ما میپرسد پاسخ دهیم. تنها با مسئولیتپذیری در قبال خود است که میتوانیم این جوابی برای پرسشهای زندگی بیابیم. کتاب صوتی انسان در جستجوی معنا ما را با تجربهای آشنا میکند که انسانهای اندکی در جهان از سر گذراندهاند. آشنایی با این تجربه میتواند ما را برای رویارویی با سختیهایی بهمراتب آسانتر آماده کند. دروننگری و تلاش برای حفظ سلامت روان از نکات مهمی است که شنیدن سرگذشت ویکتور فرانکل به ما میآموزد.