برخی از داستانهای کتاب صوتی روزگار رنج، کین ایرج علاوهبر ابیات ابوالقاسم فردوسی در اوستا و دیگر نمونههای ادبیات پهلوی نیز یافت میشوند. کین ایرج نقش مهمی در اتفاقهای بعدی شاهنامه و تاریخ اسطورهای ایران دارد. جنگهای طولانی ایران و توران در دورههای بعدی شاهنامه تحت تأثیر مسائلی اتفاق میافتد که بین سلم، تور و ایرج رخ داده بود. پادشاهان و پهلوانان ایران و توران در ادامه بارها به این داستان و کینخواهی تور و ایرج اشاره میکنند. سرانجامِ اندوهناک فریدون و شباهت دورادور روایت کین ایرج و داستان یوسف پیامبر نیز از مسائلی است که مورد توجه منتقدان و شاهنامهشناسها قرار گرفته است.
تنها فرزند ایرج از همسرش ماهآفرید دختری بود که به پیشنهاد فریدون با پشنگ از نوادگان جمشید ازدواج کرد. منوچهر از پشنگ و دختر ایرج زاده شد و زیر نظر فریدون و در کنار پهلوانانی مانند سام، گرشاسب و قارن پرورش یافت. محسن دامادی در کتاب صوتی روزگار رنج، کین ایرج داستان شروع پادشاهی منوچهر و جنگ او با سلم و تور را نیز با زبانی جذاب برای ما روایت میکند. در این بخشهای شاهنامهی فردوسی که از قسمتهای پایانی پادشاهی پیشدادیان محسوب میشود کمکم پهلوانهای ایرانی نامدار به مخاطب معرفی میشوند. شخصیتهایی مانند سام نریمان، قارن رزمزن، سرویمن، شاپور، نستوه و شیدوش به فرمان فریدون و برای کینخواهی، ایرج منوچهر را همراهی میکنند. فرزندان و نوادگان این پهلوانان باعث شکل گرفتن داستانهای هیجانانگیز بعدی در دوران کیایی شاهنامه فردوسی میشوند.
محسن دامادی در کتاب صوتی روزگار رنج، کین ایرج وقایع دوران پایانی زندگی و حکومت فریدون را برای ما روایت میکند. در این دوره است که ایرج، به دست برادران خود سلم و تور به قتل میرسد و پهلوانانی مانند سام نریمان، قارن و گرشاسب برای کینخواهی او به دستور فریدون و همراه با منوچهر به توران لشکرکشی میکنند. این اثر ششمین جلد از مجموعه داستانهای شاهنامهی ابوالقاسم فردوسی به شمار میرود.
دربارهی کتاب صوتی روزگار رنج، کین ایرج
سلم فرزند بزرگتر فریدون بسیار از شیوهای که پدرش قلمروی خود را بین فرزندانش تقسیم کرده ناراضی است. او انتظار درد بهعنوان فرزند بزرگ صاحب بزرگترین و بهترین بخش جهان شود اما فریدون ایران را برای ایرج در نظر گرفته است. پادشاهی روم و کشورهای غربی به سلم رسید؛ چین و ترکستان به تور و ایران و عربستان به ایرج رسید. سلم پس از همراه کردن تور با خود نامهای برای فریدون مینویسد و درخواست میکند که ایران را به آن دو واگذار کند وگرنه آنها به ایران یورش خواهند برد. فریدون تن به این تهدید نمیدهد و از ایرج میخواهد برای جنگ آماده شود اما ایرج معتقد است که میتوان با گفتوگو این مسئله را حل کرد. ایرج پیش برادران خود میرود و باوجود تلاش فراوان نمیتواند آنها را راضی به صلح کند. او حتی پادشاهی ایران را به آنها پیشنهاد میدهد اما تور که دیگر تصمیم نهایی خود را گرفته از مهربانی و سخنوری ایرج به ستوه میآید و با خنجری که از پیش آماده کرده بود سر ایرج را از بدن جدا میکند. پس از آن تور و سلم سر و پیکر بیجان ایرج را برای فریدون میفرستند. کتاب صوتی روزگار رنج، کین ایرج روایت این دوران از زندگی فریدون و تلاش او برای یافتن فرد مناسبی است که بتواند انتقام ایرج را از برادرانش بگیرد.
مجموعه داستانهای شاهنامه اولین بار در سالروز بزرگداشت فردوسی رونمایی شد. محسن دامادی مسئولیت نگارش این مجموعه را به عهده دارد و جلدهای «قیام کاوه، سرنگونی ضحاک»، «پسران فریدون» و «از کیقباد تا کیکاووس» بخشی از کتابهای این مجموعه هستند که توسط انتشارات کتاب سرای نیک منتشر شدهاند.
پسازآنکه فریدون میراث خود را بین سه فرزندش سلم، تور و ایرج تقسیم کرد دو برادر بزرگتر بیشازپیش به ایرج حسادت ورزیدند. محسن دامادی در کتاب صوتی روزگار رنج، کین ایرج داستان وقایع پس از قتل ایرج به دست برادرانش را روایت میکند. او با زبانی ساده ابیات فردوسی را همراه با روایتی داستانی پیش میبرد و در بخش سخن پایانی، شرح مفصلتری از عبارتها و لغتهای پیچیدهی این بخش از شاهنامه ارائه میکند.
کتاب صوتی روزگار رنج، کین ایرج با صدای فرهاد اتقیایی و توسط نشر صوتی جیحون بر اساس نگارش محسن دامادی از شاهنامه منتشر شده است. نسخهی چاپی این کتاب را انتشارات کتاب سرای نیک در قالب مجموعهای جذاب از داستانهای شاهنامه تهیه کرده است.
دربارهی مجموعه کتابهای داستانهای شاهنامه
محسن دامادی متولد 1338 در کرمان، نویسنده و کارگردان سینما است. فیلمهای «یک اشتباه کوچولو»، «قبرستان غیرانتفاعی» و «همه چی عادیه» بخشی از کارنامهی سینمایی او و کتابهای «افسانهی یک نجیبزاده ایرانی»، «برگزیدهی تاریخ اجتماعی» و «چگونه داستان را به فیلمنامه تبدیل کنیم» بخشی از کارنامهی نویسندگی محسن دامادی هستند.