جنگ ایران و روس در دوره‌ی قاجار، زمینههای اجتماعی تازه‌ای برای افزایش قدرت روحانیون در کنترل حکومت‌ها فراهم آورد. فتحعلی‌شاه برای بسیج مردم علیه لشگرکشی‌های روس به پشتیبانی و حمایت روحانیون نیاز داشت. مجتهدان با حکم جهاد علیه کفار روس به حمایت شاه برخاستند و مردم، به‌خصوص روستاییان را به نفع او در جنگ با روس به جهاد دعوت کردند. جنگ ایران با روس عملاً این فرصت تاریخی را به روحانیون داد که در سرنوشت سیاسی کشور مداخله‌ی فعال داشته باشند و کم‌کم شاه و قدرتِ حکومت را در قبضه‌ی حمایت و اقتدار خود بگیرند.
ارزیابی نهضت مشروطیت در ایران، همیشه زیر سایه‌ی سنگین قضاوت‌هایی سوگیرانه قرار داشته است. اما ماشاءالله آجودانی (Mashallah Ajoudani)، پژوهشگر برجسته‌ی تاریخ ایران در کتاب صوتی مشروطه ایرانی، با جسارتی مثال‌زدنی تلاش می‌کند تا واقعیت‌ها و سویه‌های ناگفته و نادیده‌ی این نهضت را بیان کند.
ماشاءالله آجودانی که جنبش مشروطه را «انقلاب ناقص» می‌نامد، در کتاب صوتی مشروطه ایرانی ادعا می‌کند که مشروطیت هیچ‌گاه موفق نشد پایه‌های جامعه‌ی مدنی را در ایران تقویت کند و تحت‌تأثیر فضای استبدادزده‌ی جامعه‌ی ایران به سمت‌وسویی دیگر کشیده شد. او ابتدا تلاش می‌کند نیروهای دخیل در این جنبش و تاریخچه‌ی قدرت‌گیری آن‌ها را در عرصه‌ی سیاست ایران، در دسته‌بندی مشخصی قرار داده و ارائه کند. از نیروهای اسلامی و مذهبی و روحانیون گرفته تا روشنفکران غرب‌گرا و حتی ضدمذهبی.
«یا مرگ یا تجدد؛ دفتری در شعر و ادب مشروطه» و «هدایت، بوف کور و ناسیونالیسم» ازجمله آثار منتشرشده از ماشاءالله آجودانی هستند.
در بخشی از کتاب صوتی مشروطه ایرانی می‌شنویم
معرفی کتاب صوتی مشروطه ایرانی
در همین دوره به سید محمدباقر شفتی لقب حجت‌الاسلام داده شد و اجتماعی از روحانیون سرشناس در پایتخت گرد آمدند تا در کارها مورد مشورت قرار گیرند. دو مجتهد معروف این عصر، ملا احمد نراقی و سید مهدی بحرالعلومی، ازجمله‌ی افراد مورد مشورت و مشاوره بودند. ارتباط نزدیک فتحعلی‌شاه با میرزای قمی، کاشف‌الغطاء و دیگر روحانیون و مجتهدان به‌نام این دوره و علاقه‌ی وافر او به مسائل مذهبی، زبان‌زد متون تاریخی این دوره است.
هیچ کتابی را نمی‌شناسم که مانند این کتاب مشکل عمیق و اساسی ایران را در دوران معاصر برای پیشرفت علمی و اقتصادی، به‌درستی آشکار کرده باشد. این کتاب بیش از هر کتاب دیگری روشنگر شکل گرفتن مشروطه در ایران است. (احسان یارشاطر)
گوش سپردن به کتاب صوتی مشروطه‌ی ایرانی به تمام متخصصان، پژوهشگران و علاقه‌مندان حوزه‌ی تاریخ معاصر ایران و مباحث سیاسی توصیه می‌شود. آگاهی از حقایق تاریخی بیان‌شده در این کتاب، از ضرورت‌های شناخت تاریخ معاصر ایران است.
با ماشاءالله آجودانی بیشتر آشنا شویم
ماشاءالله آجودانی، نویسنده، تاریخ‌دان، ادیب و پژوهشگر ایرانی مقیم انگلستان است. او که یکی از برجسته‌ترین پژوهشگران زنده‌ی ایرانی است، سال 1329 در آمل متولد شد و از سال 1365 به لندن مهاجرت کرد. ماشاءالله آجودانی مدرک دکتری خود را در رشته‌ی زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران دریافت کرد. عنوان پایان‌نامه‌ی او که با راهنمایی و نظارت محمدرضا شفیعی کدکنی به نگارش درآمد «بررسی تحلیلی و انتقادی شعر مشروطه» بود. آجودانی مدتی را هم به‌عنوان عضو هیئت علمی در گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان فعالیت و سرانجام به لندن مهاجرت کرد. او در لندن کتابخانه‌ی مطالعات ایرانی را راه‌اندازی کرد و سرپرستی آن‌جا را برعهده گرفت. پژوهش‌ها، فعالیت‌ها و آثار ماشاءالله آجودانی مورد توجه و تحسین افراد برجسته و نهادهای مختلفی ازجمله عبدالحسین زرین‌کوب، محمدرضا شفیعی کدکنی، احسان یارشاطر و بنیاد میراث پاسارگاد قرار گرفته است.
چنین تجربه‌ای، تجربه‌ی جنگ‌های ایران و روس، هم به حکومت‌گران و هم به خود روحانیون فهماند که مجتهدان شیعه در عمل تاچه‌اندازه قدرت دارند و می‌توانستند قدرت داشته باشند. جنگ‌های ایران و روس و نتیجه‌ی عملی این جنگ‌ها در بسط قدرت سیاسی روحانیون در ایران، چنانکه باید مورد تحقیق و بررسی تاریخی مستقل و جدی قرار نگرفته است.
منبع: https://www.ketabrah.ir/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%B5%D9%88%D8%AA%DB%8C-%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B7%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C/book/78115
کتاب صوتی مشروطه ایرانی را نشر صوتی آوانامه با صدای تایماز رضوانی، در همکاری با انتشارات اختران، ناشر چاپی اثر، برای علاقه‌مندان به تاریخ سیاسی ایران تهیه کرده است.
نکوداشت‌های کتاب صوتی مشروطه ایرانی
-
برخلاف تصورات جاافتاده، اولین گروه‌هایی که در پی توجیه شرعی مشروطه در ایران برآمدند، روشنفکران غرب‌گرا بودند. ماشاءالله آجودانی در کتاب صوتی مشروطه ایرانی، با تکیه بر مستندات تاریخی و پژوهش‌هایی ارزنده در تاریخ معاصر ایران، سرگذشت مشروطیت در ایران و سرانجام آن را روایت می‌کند. این کتاب که به‌عنوان یکی از مهم‌ترین منابع پژوهشی در تاریخ ایران و ایران‌شناسی شناخته می‌شود، حاوی دیدگاه‌های متمایز و خاص نویسنده نسبت به جنبش مشروطه در ایران است.
درباره‌ی کتاب صوتی مشروطه ایرانی
آجودانی برخلاف سایر صاحب‌نظرانی که در مورد تاریخ و فلسفه مشروطیت بحث کرده‌اند، مفهوم انقلاب مشروطیت را زیر سؤال می‌برد. او لقب ایرانی را برای مشروطه برمی‌گزیند تا آن را از تمام گونه‌های انقلابی عصر خود متمایز کند. (مسعود سفیری)
-
نقطه‌ی قوت کتاب مشروطه ایرانی، صراحت لهجه دکتر آجودانی در باب مشروطه‌ی ایرانی و تبعات ناشی از آن است. (مسعود رضایی)
کتاب صوتی مشروطه ایرانی برای چه کسانی مناسب است؟
ماشاءالله آجودانی مشروطیت را محل نزاع دو جریان مهم و اصلی در فضای سیاسی ایران می‌داند. جنبش مشروطه در مقطعی تاریخی از دوران جدید شکل گرفت که دو قطب اصلی سنت و مدرنیته در ایران در تقابل جدی با یکدیگر، نیروهای خود را به عرصه‌ی نبرد می‌فرستادند. آجودانی در کتاب صوتی مشروطه ایرانی به برخی از مهم‌ترین مباحث و چالش‌های سیاسی مربوط به مشروطیت که در این زمان نیز همچنان مطرح هستند می‌پردازد؛ مباحثی مانند تلقی تشیع نسبت به حکومت، ولایت فقیه و رابطه‌ی دولت و ملت. ماشاءالله آجودانی تلاش می‌کند تا با نگاهی مستقل به بررسی نقش واقعی روحانیون از یک طرف و روشنفکران از طرف دیگر، در جنبش مشروطه بپردازد.