در میان آثار منثور ادبیات کلاسیک، کتاب صوتی چهارمقاله جایگاهی والا و درخور دارد. این کتاب هم به لحاظ نثر ویژه و هم به لحاظ محتوایش، اثری قابل احترام و شنیدنی‌ست. نظامی عروضی (Nizami Aruzi) که خود عالمی بزرگ و شاعری توانمند بود، در گفتارها یا «مقالت»های این کتاب، درباره‌ی مسائل و بحث‌هایی که حولِ چهار علم بزرگ دوران خویش وجود داشته به تأمل پرداخته است.
معرفی کتاب صوتی چهارمقاله: مقاله اول: دبیری
از بخارا به هرات رفت، به نزدیک آلپتگین. و آلپتگین ترکی خردمند بود و ممیز. او را عزیز کرد و دیوان رسالت بدو تفویض فرمود و کار او گردان شد. و به سبب آنکه نوخاستگان در حضرت پدیدار آمده بودند، بر قدیمان استخفاف همی کردند، و آلپتگین تحمل همی کرد. و آخر کار او به عصیان کشید، به استخفافی که در حق او رفته بود…
فهرست مطالب کتاب صوتی
بی‌تردید تمام دوست‌داران ادبیات کلاسیک فارسی از گوش سپردن به کتاب صوتی چهارمقاله لذت خواهند برد.
با نظامی عروضی بیشتر آشنا شویم
۷ دقیقه
مشخصات کتاب صوتی
کتاب صوتی چهارمقاله: مقاله اول، اثری گران‌سنگ در ادبیات کهن فارسی‌ست که در اوسط قرن شش، به قلم شاعر و نویسنده‌ی ایرانی، نظامی عروضی به نگارش درآمده است. این اثر چهار فصل اصلی دارد که در هر کدام از آن‌ها به ترتیب از موضوعات دبیری، شاعری، نجوم و طب سخن رفته است.
درباره‌ی کتاب صوتی چهارمقاله
نام کامل وی احمد ابن عمر ابن علی و زاده‌ی سمرقند، از نویسندگان و شاعران توانمند قرن شش هجری است. نظامی از همان سنین خردسالی علم‌آموزی را آغاز کرد و برای افزودن به دانش خود رهسپار شهر خراسان شد. در همین ایام با خیام و امیر معزی، شاعران برجسته‌ی ایران زمین دیدار کرد و کمی پس از آن، به درگاه آل شنسب راه یافت و در مدح ایشان اشعاری سرود.
عمده‌ی شهرت نظامی عروضی در ادب فارسی، به سبب نگارش کتاب مجع‌النوادر است که بیشتر با نام چهارمقاله شناخه می‌شود. آنچه از زندگی خود وی به جا مانده نیز عمدتا از مطالب همین کتاب برگرفته شده است.
چهارمقاله از نثری دلکش و زیبا برخوردار بوده، و حکایات و لطایف آن برای مخاطبین امروزیِ اثر حلاوتی دوچندان دارد.
در بخشی از کتاب صوتی چهارمقاله می‌شنویم
منبع: https://www.ketabrah.ir/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%B5%D9%88%D8%AA%DB%8C-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%A7%D9%88%D9%84/book/57497
او در مقالت اول این اثر به تعریف دبیری و بیان ماهیت آن پرداخته است، و با آوردن حکایاتی شیرین در روشن کردن مطالب و آموزه‌های خود کوشیده است. نویسنده در مقالت دوم کتاب، به موضوع شعر و ویژگی‌ها و صلاحیت‌های شاعر پرداخته است. این پاره از کتاب به گمان بیشتر متخصصان و ادب‌پژوهان برجسته‌ترین بخش آن است. مقالت سوم عنوان «در علم نجوم و غزارت منجم» را بر خود دارد و همانگونه که از نامش پیداست، موضوع آن نجوم و ستاره‌شناسی است. سرانجام، مقالت چهارم قرار دارد که موضوع آن طب است و همچون سایر بخش‌های چهارمقاله، مشتمل بر حکایت‌ها و قصه‌های آموزنده و شنیدنی‌ست. این کتاب را علامه محمد قزوینی تصحیح کرده و مجددا با کوشش مهدخت معین به تصحیح محمد معین رسیده است.
کتاب صوتی چهارمقاله برای چه کسانی مناسب است؟
اسکافی دبیری بود از جمله دبیران آل سامان، و آن صناعت نیکو آموخته بود. و بر شواهق نیکو رفتی و از مضایق نیکو بیرون آمدی. و در دیوان رسالت نوح ابن منصور، محرری کردی. مگر قدر او نشناختند، و به قدر فضل او را ننواختند.